რა აუფასურებს ლარს? – პაატა ბაირახტარი

ეკონომისტმა პაატა ბაირახტარმა მედიაჰოლდინგ „კვირას“ პრესკლუბში გამართულ პრესკონფერენციაციაზე ლარის გაუფასურებაზე ისაუბრა.

მისი განმარტებით, საქმე ეხება ე.წ. ფისკალური სტიმულირების პაკეტს, რომელიც ეკონომიკაში შემცირებული მოთხოვნის წახალისებას გულისხმობს ხოლმე:

“ამას, როგროც წესი, კრიზისების დროს მიმართავენ, ოღონდ – საწყის პერიოდში. ჩვენს შემთხვევაში, გარკვეულწილად, ეს პირველ ეტაპზე დაგვიანდა და შემდგომში გადაწყდა, რომ თანხის მიწოდების მეორე ტალღა გაკეთებულიყო. მაშინაც ვამბობდი, რომ შესაძლებელია, ამას წნეხი გამოეწვია ეროვნულ ვალუტაზე. როგორც ჩანს, ეს გამართლდა. 

მეორე მიმართულება – თუ გადავხედავთ პლატფორმებს და ვნახავთ, როდის დაიწყო ეროვნულმა ვალუტამ გაუფასურება, ამ ბოლო პერიოდს ვგულისხმობ, ეს ერთი ერთში დაემთხვა ახალ შეზღუდვებს, რომლებიც ეპიდემიოლოგიური მდგომარეობიდან გამომდინარე დაწესდა. სწორედ ამიტომ ვახსენე დასაწყისში, რომ ეპიდემიოლოგიურმა მდგომარეობამ გარკვეული როლი ითამაშა. თუ გაიხსენებთ წინა პერიოდს, ნახავთ, რომ როცა დაანონსდა სრული „ლოქდაუნი“, როცა ეკონომიკა გავაჩერეთ, ეროვნულმა ვალუტამ გაუფასურება დაიწყო. დღესაც, როცა დაანონსდა შეზღუდვები, სავალუტო ვაჭრობის მონაწილეებმა ეს, რასაკვირველია, აღიქვეს – როგორც პოტენციური გაუფასურების საშიშროება. მათ დაიწყეს ე.წ. ჰეჯირება, ანუ ეროვნული ვალუტის მოშორება და სხვა, შედარებით მყარ ვალუტაში გარკვეული რეზერვების განხორციელება. იმიტომ, რომ თუ რა შეზღუდვები იქნებოდა და შემდგომში რაში შეიძლებოდა, გადაზრდილიყო ეს შეზღუდვები, არავინ იცოდა. თუ გაიხსენებთ, პრემიერს რამდენჯერმე მოუწია იმისი დაზუსტება, რომ მნიშვნელოვანი ეკონომიკური შეზღუდვები და ეკონომიკის გაჩერება არ იგეგმებოდა. ალბათ, რასაკვირველია, თავად ეკონომიკური გუნდიც აცნობიერებდა ამ ფსიქოლოგიურ ფაქტორებს.

„რაც შეეხება ეროვნული ბანკის როლსა და მის პოლიტიკას – თუ ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის განცხადებას მოვიშველიებთ, ის, გარკვეულწილად, სხვა გამოსავალს ვერ ხედავს, გარდა იმისა, რომ ჭარბი ეროვნული ვალუტა მიეწოდოს საზოგადოებას სწორედ იმ შემცირებული მოთხოვნის დასაბალანსებლად, რომელიც ვახსენე. მაგრამ აქვე განმარტავს იმას, რომ ის მიაწვდის თავის რეზერვებიდან უცხოურ ვალუტას იმ დანაკლისის შესავსებად, რომელიც დოლარზეა. როგორც ჩანს, ეროვნული ბანკის ჩართულობა სავალუტო ბაზარზე არ არის საკმარისი. ამას გვაჩვენებს კურსიც. უნდა გავამახვილოთ ერთ მნიშვნელოვან გარემოებაზე ყურადღება – თუ ეროვნული ბანკის ინტერვენციებს დავაკვირდებით, თითქმის მუდმივად ეს არის 40 მილიონი დოლარის ინტერვენცია. ზოგადად, როგორ ხდება ინტერვენციები – ეროვნული ბანკი უყურებს, თუ რა რაოდენობის ვალუტაა შესაძლებელი, დააკლდეს ბაზარს და ამის მიხედვით ახორციელებს კონკრეტულ შეწონილ ინტერვენციებს. შეუძლებელია, რომ სავალუტო ბაზარზე, სადაც მონაწილეობს სავალუტო ვაჭრობის ათეული მონაწილე სულ ერთი და იმავე რაოდენობის უცხოური ვალუტის საჭიროება იდგას. აქედან გამომდინარე, ჩემთვის გაუგებარია, რას ეფუძნება ეს 40-მილიონიანი ინტერვენციები, რომელსაც ახორციელებს ეროვნული ბანკი. როგორც ვხედავთ, ეს არცაა ეფექტიანი ამ მიმართულებით. აქვე გასათვალისწინებელია ეროვნული ბანკის პოლიტიკა, რომლის მიხედვითაც, მაგალითად, ფულის მასაა გაზრდილი, M 2 და M 3 აგრეგატი მნიშვნელოვნადაა გაზრდილი წინა პერიოდთან შედარებით. ესეც დამატებითი წნეხია ეროვნული ვალუტისთვის. ამ ფაქტორების ერთობლიობას თუ შევხედავთ, რაც ჩამოვთვალე, ჩემთვის გაუგებარიც იქნებოდა და გამიკვირდებოდა კიდეც, რომ ეროვნულ ვალუტას სტაბილურობა შეენარჩუნებინა“