„დავუშვათ, შეიცვალა ხელისუფლება, ახალგაზრდები ხომ ვერ მართავენ ქვეყანას და შეგიძლიათ, რამდენიმე ადამიანი დამისახელოთ, ვინც, ამ ფონზე, ქვეყანას უხელმძღვანელებს?“ – კახა კუკავა

ლევან ჯავახიშვილი

„ალიას“ ესაუბრება პარტია „თავისუფალი საქართველოს“ თავმჯდომარე, კახა კუკავა.

– კახა, საზოგადოების დიდი ნაწილის პოზიციაა, რომ რუსეთისკენ მივდივართ „აგენტების კანონის“ მიღების შემდეგ, ეს განსაკუთრებით თვალსაჩინო გახდა. ბევრი ფიქრობს, რომ ამ კანონს მოჰყვება ადნიმისტრაციული და სისხლის სამართლის მუხლების დამძიმება, ადმინისტრაციულის მუხლების გადატანა სისხლში, როგორც რუსეთში მოხდა, გამოხატვისა და სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვა და საბოლოოდ, ოპოზიციური ველის მთლიანად მოსუფთავება და ქვეყანაში დამყარდება დიქტატურა, რის გამოც, ოპოზიციას არჩევნების მოგება გაუჭირდებაო, თქვენ რას იტყვით?

– არჩევნები ოპოზიციას  წაგებული აქვს თუ არა, რთული საკითხია. ერთის მხრივ, ვხედავთ, რომ ოპოზიციას დაემატა არგუმენტები, კოზირები. ეს არის აქტიური ამომრჩეველი, ახალგაზრდობა, რომელიც მანამდე პოლიტიკურ პროცესში არ მონაწილეობდა. ზუსტად ვერ ვიტყვი, მაგრამ შესაძლებელია  წელს აქტივობა იყოს მაღალი და მეორეს მხრივ ეს არის შეერთებული შტატების ჩართულობა ღიად, აქ მიმდინარე პროცესებში. თუ აქამდე „ოცნების“ ხელისუფლების პირობებში იყო  მეტ–ნაკლებად ნეიტრალური, შესაძლოა, ახლა ამერიკამ ხელი შეუწყოს როგორც საარჩევნო კამპანიაში ღიად რომელიმე ოპოზიციურ პარტიას, ასევე, არჩევნების შედეგების დელეგიტიმაციას და „ხავერდოვან რევოლუციას“. ასე რომ, ცალსახად ვერ ვიტყოდი, რომ ამ ხელისუფლებას არჩევნები ჯიბეში აქვს. რა თქმა უნდა, ოპოზიციას აქვს სუსტი მხარეც. პირველ რიგში ის, რომ არ არსებობს მკაფიო ალტერნატივა და არ არის გამოკვეთილი ერთიანი ოპოზიციის ლიდერი. ნუ დაგვავიწყდებათ, რომ სადაც ეს პროცესები იყო კარგად ორგანიზებული ამერიკის მხარდაჭერითა და ჩარევით, შესაძლებელია, რომ ოპოზიციის ლიდერიც მოიძებნოს. მსგავსი პრეცენდენტები ყოფილა უკრაინაშიც, სერბეთშიც, როცა უცებ გაჩნდნენ ლიდერები. თქვენც გახსოვთ, რომ უკრაინაში არც პოროშენკო იყო რევოლუციის ლიდერი, მაგრამ არჩევნების შემდეგ იქ პირდაპირ სთხოვეს ტიმოშენკოს, რომ თქვენ უნდა წახვიდეთ სამკურნალოდ გერმანიაში, იმიტომ, რომ ახლა  ოპოზიციის ლიდერია პოროშენკო და ხელი არ უნდა შეუშალოთო. ასე ვთქვათ, ხელოვნურად მოხდა იქ ლიდერისა და პრეზიდენტობის კანდიდატის გამოკვეთა. ეს ვარაუდია, მე არ მაქვს ხელმისაწვდომობა ამერიკის დაზვერვაში, სადაც ასეთი საკითხები წყდება, მაგრამ პრინციპში, ეს საკითხი საქართველოშიც გადაწყეტადია. ამერიკის საელჩომ  ოპოზიციას რომ უთხრას, ესა და ეს იქნება ლიდერიო, არა მგონია, მათი დარწმუნება და დაყოლიება ვერ მოახერხონ.

–– როდესაც ოპოზიციის საერთო ლიდერზეა ლაპარაკი, სალომე ზურაბიშვილს ხო მარ გულისხმობთ? მას ბოლო დროს რეიტინგი აქვს და ზვიად გამსახურდიას და მერაბ კოსტავას ფრანგულ  პრესაში ფსევდონიმით  რომ აკრიტიკებდა უსაფუძვლოდ, მაგის მეტი სხვა კომპრომატი დღემდე ვერ დაუდეს. რამდენად შესაძლებელია სალომე ზურაბიშვილის ლიდერობა?

– სუბიექტურებ ვართ ყველა და მეც. სალომე პირდად ჩემთვის მიუღებელია, ერთი მიზეზი ბრძანეთ თქვენ, მაგრამ სხვაც არის. გარდა მაგისა, არა მგონია, სალომე იმდენად რეიტინგული იყოს, რომელიც შეძლებს იმ პრობლემის გადაწყვეტას. მე ვფიქრობ, „ამერიკის არსენალში“ უკეთესი კანდიდატურის მოძებნაც შეიძლება, თუ მოინდომეს. ოპოზიციამ როდესაც არჩევნები უნდა მოიგოს, ოპოზიციის ლიდერი უნდა იყოს ცალსახად უკეთესი ხელისუფლების  გუნდსა და ლიდერზე, მეორეს მხრივ კი მას უნდა შეეძლოს არჩევნების შემდგომ პერიოდში უკვე რევოლუციური პროცესების გაძღოლა. ვერ ვიტყოდი, რომ სალომე ერთ ან მეორე კრიტერიუმს აკმაყოფილებს. საკმაოდ კარგად ვიცნობ მას, წლების მანძილზე გვქონდა ურთიერთობა, საჯაროდაც თვალს ვადევნებ მის საქმიანობას და მე არ მგონია, ცალსახად ითქვას, რომ სალომე სჯობს ივანიშვილს. მე ასე რომ ვფიქრობ, შესაძლოა ამერიკის დაზვერვა სხვაგვარად ფიქრობს, მე არავინ შემეკითხება, მაგრამ უკეთესი კანდიდატურების მოძებნაც შეიძლება, თუ ამის სურვილი იქნება.

– ეროვნული მოძრაობის მერე ამდენი ხალხი ქუჩაში არ გამოსულა, პრქტიკულად, 50 დღიანი უწყვეტი აქციები იყო, 200 000 კაცი გამოვიდა და 100 000 კაციანი აქცია ჩვეულებრივ ამბად იქცა. თქვენ სააკაშვილის დროს გაერთიანებულ ოპოზიციაში იყავით და დამეთანხმებით, 50 000 კაცის გამოყვანაც პრობლემა იყო, მიუხედავად მაშინ არსებული უამრავი პრობლემებისა. ხალხში უკვე გაჩნდა კითხვები – უპრეცენდენტო რაოდენობის ხალხი გამოვიდა და ლამის ორთვიანი აქციები იყო, მაგრამ შედეგი რატომ არ დაიდო? რა მოხდა? კონკრეტული  გეგმა არ ჰქონდათ, პოლიტიკური ლიდერი სჭირდებოდა ან აქციებს თუ სხვა მიზეზები იყო, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ ამხელა წინააღდეგობის მიუხედავად, „აგენტების კანონი“ მაინც მიიღო?

– ჩემი აზრით, ეს აქციები არის ძალიან ემოციური და ის ხალხი, რომელიც გამოდის ამ აქციებზე, მათი განწყობა ძალიან სერიოზულად განსხვავდება აქციის ორგანიზატორთა მიზნებისგან. ეს ძალიან კარგად გამოჩნდა რამდენჯერმე, როცა შეეცადნენ, რომ მორცხვად აეყვანათ სცენაზე ხაზარაძე, ხაბეიშვილი, დეკანოიძე და სხვები. თქვენ ნახეთ, ამაზე  რა რეაქცია ჰქონდა მიტინგზე შეკრებილ საზოგადოებას. ერთია, რომ ამ ხალხის დიდი მასა და ის ფაქტი, რომ მისთვის მიუღებელია დღევანდელი ხელისუფლება და მეორეა, ამ მასიდან, რა რაოდენობისთვისაა მისაღები „ნაცმოძრაობა“ და ის რამდენიმე პარტია. აქ უკვე დიდი კითხვის ნიშანია.

– რა უნდა გაკეთდეს რომ ეს რესურსი, ეს სუფთა ახალგაზრდობა შევინრჩუნოთ, ესენი ეტაპობრივად მოვიდნენ პოლიტიკაში და ძველი  თაობის პოლიტიკოსები ჩაანაცვლონ?

– ღმერთმა ქნას, ეგრე მოხდეს, მაგრამ მე პირადად სკეპტიკურად ვუყურებ მაგ პროცესს. აქციის სპონსორი როდესაც კეზერაშვილია და ორგანიზატორები ვინც არიან, მათაც ვხედავთ, არა მგონია თქვან, ჩვენ გავედით პენსიაზე და ამ გულანთებულ ახალგაზრდებს უნდა  გადავაბაროთ ჩვენი საქმიანობაო. პირუკუ პროცესს ვხედავ. მესამე მოსმენით ის კანონი რომ მიიღეს, კენჭისყრის შემდეგ საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერები გამოვიდნენ  აქციაზე  და  ყველანაირად ცდილობდნენ, თავი შეესაღებინათ აქციის მონაწილეებისთვის. რა ვიცი, რთული სათქმელია. მე მგონია, რომ საბოლოო ჯამში,  უფრო რეალისტურია სცენარი, რაც 1992  წელს მოხდა, ხელისუფლების ცვლილება თუ მოხდება, ხელისუფლებაში მოვა ის ბანდა, ვინც უკვე  იყო. ეს ახალგაზრდობა კი დაემატება კიდევ ერთ გულგატეხილ თაობას. ღმერთმა ქნას, ვცდებოდე და როგორც თქვენ ამბობთ, ისე მოხდეს.

– მაგას ისევ „ვარდების რევოლუციის“ მსგავსი,  მშვიდობიანი რევოლუცია არ სჯობს?

– „ვარდების რევოლუციას“ ჰყავდა გამოკვეთილი ლიდერი და შედარებით ორგანიზებულად და მშვიდობიანად წარიმართა ყველაფერი. თუმცა, ჩვენ გვახსოვს „ვარდების რევოლუციის“ შემდგომაც კი იყო ძალიან სერიოზული პრობლემები, ბევრი რამ ტრაგიკულად წარიმართა ქვეყნისთვის. თუმცა, მაინც ვფიქრობ, ახლა უფრო ტრაგიკულად შეიძლება წარიმართოს პროცესები, ვიდრე „ვარდების რევოლუციისას“. დღევანდელი ვითარება უფრო „მხედრიონს“ და 90–ან წლებს შეიძლება შევადაროთ. მაშინაც, ზვიად გამსახურდიას ალტერნატივა არ ჰყავდა და უხეში ძალით მოიშორეს. დღესაც, დავუშვათ შეიცვალა ხელისუფლება, ახალგაზრდები ხომ ვერ მართავენ ქვეყანას და შეგიძლიათ, დამისახელოთ ამ ფონზე ვინ უნდა მართოს ქვეყანა? ამას ყველას ვეკითხები. ქვეყანა უნდა მართონ პრეზიდენტმა, პრემიერმა, პარლამენტის თავმჯდომარემ, მინისტრთა კაბინეტმა. შეძლებთ, რამდენიმე ადამიანი დამისახელოთ, ვინც ამ ფონზე ქვეყანას უხელმძღვანელებს? აქ უკვე ყველას უჭირს კანდიდატების დასახლება და ოპტიმისტური პროგნოზის გაკეთება.

– არა, ამგვარი კანდიდატების დასახელება არ შემიძლია. მით უმეტეს, თითქმის ყველას დიდი ხანია ვიცნობ, მათ საქმიანობას თვალს ვადევნებ და კარგად ვიცი, ვინ არიან. ყველა ლიდერს იგივე ამბიციები აქვთ, რაც ხელისუფლების ლიდერებს ჰქონდათ თავის დროზე – ხელისუფლებაში მოსვლა, ძალაუფლების ხელში აღება და დიდი ფულის შოვნა.

– კი, ბატონო, ეს არის სამწუხარო მოცემულობა.

– თქვენ მეორედ ახსენეთ 90–იანი წლები, „მხედრიონი“ და რა სიმპტომებს ხედავთ, რომ ახლაც იგივე მოხდება?

– სიმპტომები არის და გავავლოთ პარალელები. ერთი ეს არის გარე ძალების დაინტერესება. მაშინაც იყო ქვეყნის გარეთ მიღებული გადაწყვეტილება, რომ ზვიად გამსახურდია უნდა მოეცილებინათ. დღესაც იგივე მდგომარეობაა და ასეთი წნეხი, რაც დღეს არის გარედან, მე საერთოდ არ მახსოვს არც საქართველოსთან, არც სხვა ქვეყანასთან მიმართებით. დასავლეთის ქვეყნების პირველი პირები და არა ვიღაც მათი მრჩევლები და ასისტენტები, ანხორციელებენ პირდაპირ ზეწოლას, წნეხს, რომ ხელისუფლება შეიცვალოს. ასეთი წნეხი ირანთან, ერაყთან და კიდევ რამდენიმე ქვეყანასთან  მიმართებაში მახსენდება. გამსახურდიას დროსაც, ჯორჯ ბუშმა თქვა, ეს „გიჟი“ მოაშორეთ ხელისუფლებიდანო. მეორე პარალელი ის არის, რომ არ  არის გამოკვეთილი ძალა, რომელიც თავის თავზე აიღებს პასუხისმგებლობას. „ვარდების რევოლუციის“ დროს იყო გამოკვეთილი ლიდერი, სააკაშვილი და გუნდი, რომელმაც შეძლო ხელში ძალაუფლების აღება და პროცესბის  მართვა. დღეს ოპოზიციას გამოკვეთილი ლიდერი არ ჰყავს. გამსახურდიას წინააღმდეგ რაკეტების გამოყენება იმიტომ გახდა საჭირო, რომ არ არსებობდა ალტერნატივა, რომელიც მას არჩევნებს მოუგებდა. დავუშვათ, თენგიზ სიგუა მასზე პოპულარული რომ ყოფილიყო, მიიყვანდნენ საქმეს არჩევნებამდე და ყველაფერი შედარებით ხავერდოვნად მოხდებოდა. ახლა რა პარალელიც არ უნდა გავაკეთოთ, გამსახურდიას ივანიშვილთან შედარება ამორალურია, გამსახურდია ქვეყანაზე შეყვარებული ადამიანი იყო, ეროვნული გმირი და ეს არის ადამიანი, რომელსაც ფინანსურის გარდა, არც ცხოვრებაში და არც პოლიტიკაში, სხვა ღირებულებები არ აქვს. თუმცა, ეს ამ ვითარებას არ ცვლის, ივანიშვილის ალტერნატივა ოპოზიციაში არ ჩანს. თუმცა, ეს ვარაუდია და ვისურვებდი, სხვაგვარად და მშვიდობიანად განვითარდეს მოვლენები.

– ყოველთვის ვიყავით დიდი ქვეყნების ინტერესების სფეროში, მუდამ არჩევანის გაკეთება გვიწევდა იმპერიებს შორის და დღესაც ასე ვართ –რუსეთი და ამერიკა ცდილობენ საქართველოში საკუთარი გავლენის მოპოვებას. მაინც რა შანსი გვაქვს, რომ დალაგდეს ეს ქვეყანა?

– თავისთავად ტრაგედიაა, როდესაც იმაზე ვართ დამოკიდებული, თუ როგორ განვითარდება მოვლენები სხვა ქვეყნებში. ჰიპოტეტურად არის ორი ვარიანტი, როგორც თქვენ ამბობთ, რომ დალაგდეს სიტუაცია. ამას დიდი ოპტიმიზმით არ ვუყურებ, მაგრამ დალაგდეს ნიშნავს, ხელისუფლება ან ოპოზიცია, ერთ–ერთი მხარე გახდეს პასუხისმგებლიანი, დღეს ორივე უპასუხისმგებლოა. რას ნიშნავს ხელისუფლების მხრიდან პასუხისმგებლიანობა? ხელისუფლებამ კონკრეტული, კრიზისის განმმუხტავი რამდენიმე ქმედება უნდა განახორციელოს. ეს ნიშნავს ძალაუფლების გადანაწილებას. არა იმას, რომ რეჟიმი დაემხოს. არამედ, არჩევნებამდე ვითარება უნდა მივიდეს მშვიდად, უნდა ჩატარდეს არჩევნები, რომლის ლეგიტიმურობა არ დადგება კითხვის ნიშნის ქვეშ, ხელისუფლებამ უნდა დათმოს პოლიტიკური დევნის  რამდენიმე ინსტრუმენტი, რის შედეგადაც, ხელისუფლებაც გადარჩება პრინციპში, სულ მცირე, ციხეში არ წავლენ და მოუწევთ ძალაუფლების გადანაწილება და „ქართულ ოცნებას“ აღარ ექნებოდა ასპროცენტიანი ძალაუფლება. ეს იქნებოდა საკითხის გადაწყვეტის კარგი, ოპტიმალური და რაციონალური გადაწყვეტა. სხვათაშორის, ამაზე წავიდა ფაშინიანი, როდესაც 1 წლის წინ, ყარაბაღის ომის გამო შეიქმნა კრიზისი. ეგრევე  დანიშნა ვადამდელი არჩევნები და ოპოზიციას სალაპარაკო არ მისცა. მე ვერ ვხედავ ამის ნიშნებს „ქართულ ოცნებაში“ და ალბათ, თქვენც უყურებთ მათი ლიდერების გამოსვლას – ისევ ისეთი უტიფარი, გამაღიზიანებელი, გამომწვევი ტონი აქვთ,  რაც იყო 12 წლის მანძილზე და შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ვერ ხვდებიან, ვითარება რამდენად დრამატულად შეიცვალა. მეორეს მხრივ ოპოზიციაშიც უნდა მომხდარიყო ჩანაცვლება წინა ხელისუფლებასთან ასოცირებული ლიდერების სხვა, ახალი ლიდერებით. თავს ნუ მოვიტყუებთ და ამ პროცესს მართავს ამერიკის დაზვერვა. ძირითადი ტელევიზიები და ფულადი მასები, რომლებიც ოპოზიციას ასულდგმულებს, ეს არის ამერიკის დაზვერვისა და „უესაიდის“ კონტროლირებადი. მათ რომ  მოინდომონ, 5 წუთში დამთავრდება „ნაცმოძრაობაც“ და „გირჩი–მირჩიც“, შეუწყვეტენ გრანტებს და აღარ იარსებებენ, იგივეს დამართებენ მათ ტელევიზიებს. თუ იარსებებენ, მხოლოდ რაღაც მარგინალურ ზღვარზე. გვარების დასახელება არ მინდა, ვინმემ არ გამომიყენოს წყაროდ და არიან ასეთი ლიდერები ოპოზიციაში, რომლებიც არ არიან წინა ხელისუფლების დანაშაულებრივ საქმიანობასთან ასოცირებულნი. პროდასავლური, მაგრამ არა მიშისტური ოპოზიციის მხარდაჭერა, აი,  ეს იქნებოდა კარგი გამოსავალი, რადგან მე ვფიქრობ, ხელისუფლება ნამდვილად წააგებდა არჩევნებს, ომისა და უბედურების გარეშე  მოხდებოდა ძალაუფლების მშვიდობიანი გზით გადაცემა. თუმცა, ამ ეტაპზე, როგორც მე ვხედავ, ამერიკისთვის  ეს გეგმა არ არის პრიორიტეტული. შეიძლება ხვალ–ზეგ ამას დათანხმდეს, მაგრამ დღეს ჩანს, რომ ისევ სააკაშვილსა და მის ხროვას უწევენ ანგარიშს. ასეთ აღქმას და სურვილს ვერ ვხედავ ამერიკელთა მხრიდან, რომ მოახდინონ თავიანთი მოკავშირეების ცვლილება საქართველოში. ამას თავისი ახსნა აქვს და ყველაზე მარტივი ახსნა ამერიკული  ბიუროკრატიაა. წლების წინ უკვე მუშაობდნენ  სააკაშვილთან, ბოკერიასთან, ხოშტარისთან და ამ ბანდასთან. კარგად იცნობენ, მათზე პირადი საქმეები დევს ამერიკის დაზვერვაში, მილიონობით თანხები აქვთ მათთვის გადარიცხული და ახლა ეს ყველაფერი გაწყვიტონ და ვიღაც უცნობ ადამიანთან ნულიდან დაიწყონ ურთიერთობა, ჩემი აზრით, ამერიკული ბიუროკრატიისთვის ეს რთულად გადასაწყვეტი საკითხია. მათ რომ ეთქვათ, არც მიშა და არც ბიძინა, ოპოზიციის  ეს ლიდერები რომ შეეცვალათ ამერიკელებს, მთავარი ლიდერი რომ გამოეკვეთათ, 2 კვირაში მშვიდობიანი რევოლუციით დასრულდებოდა ყველაფერი. სხვაგვარად, ამ ფონზე ხელისუფლების ცვლილება ნამდვილი ტრაგედია იქნება და ნამდვილად 1992 წელში დაბრუნება იქნება, რადგან სააკაშვილი, 99%–ით ვიცი,  რას დამართებს ამ ქვეყანას. რომ იყოს მშვიდონიანი, არაძალადობრივი, არადესტრუქციული ალტერნატივა, ფსიქიკური გადახრების მქონე ლიდერის გარეშე, რომ იყოს  ჩვეულებრივი, გაწინასწორებული და პასუხისმგებლიანი ლიდერი, მეც გავიდოდი აქციაზე და მეც დავუჭერდი  მხარს.